Kuasar, aktif kara deliklere sahip galaksiler için iklim oldukça rüzgarlı olarak karşımıza çıkıyor. Süper kütleli bir kara deliğin etrafındaki gaz, düşen madde tarafından o kadar ısıtılır ki. İçinde bulunduğu galaksiden 1000 kat daha parlak hale gelebilmektedir. Hubble gökbilimcileri, kara deliğin yakın çevresindeki radyasyonun o kadar yoğun olduğunu keşfettiler ki. Maddeyi ışık hızının sadece yüzde birkaçına hızlandırabilirmektedir. Galaksinin gaz veya toz diskine bu madde resmen tokat gibi çarpar. Ve yeni yıldızların doğuşunu sınırlanmaktadır. Yüzlerce güneş kütlesine eşdeğer yıldız maddesi, her yıl kar gibi kuvvetli rüzgarlarla dağılmaktadır.
Önerilen İçerik: Dünya’ya Göktaşı Düşmesi
Kuasar Tsunamileri Nedir?
Evrende şimdiye kadar görülen en yoğun akışlar. NASA’nın Hubble Uzay Teleskobu’nun özel yeteneklerini kullanan bir gökbilimciler ekibi tarafından bulundu. Bunlar kuasar tarafından üretilir veya tsunamiler gibi. Yıldızlararası uzayı delip geçerler. Kuasar, muazzam miktarda enerji yayan son derece uzak gök cismidir. Yüz milyarlarca yıldız içeren ve gücünü düşen maddeden alan kuasarlardaki süper kütleli kara delikler. Kendisinden 1000 kat veya daha fazla parlayabiliyor. Veya bir kara delik muazzam radyasyon, sıcak gaz ürettiğinde. Ve onu açgözlü bir şekilde yutarken madde ile çevrelendiğinde bir kuasar yaratılır. Madde, kara deliğe yakın radyasyon basıncını artıran rüzgarlar tarafından galaksinin merkezinden uzağa itmektedir. Işık hızının küçük bir yüzdesine kadar bu rüzgarlar nefes kesici hızlara ulaşabilmektedir.
“Başka hiçbir olay daha fazla mekanik enerji sağlamaz”
Blacksburg, Virginia’daki Virginia Tech’den baş araştırmacı Nahum Arav, “başka hiçbir olay daha fazla mekanik enerji sağlamaz. Bu çıktılar, 10 milyon yıllık ömrü boyunca bir gama ışını patlamasından bir milyon kat daha fazla enerji üretiyor” diyor. Her yıl rüzgarlar yüzlerce güneş kütlesini iter. Bu çıkışlar, tüm Samanyolu galaksisinin ışınım kuvvetinden yüzlerce kat daha güçlü mekanik enerji taşır. Bir kar yığını gibi, kuasar galaksi diskini süpürür. Yıldız doğumu, tipik olarak yeni yıldızlar yaratacak olan maddenin galaksiden şiddetli bir şekilde uzaklaştırılmasının bir sonucu olarak durur. Bilim adamları artık radyasyonun gaz ve tozu daha önce hayal edilenden çok daha uzağa götürebileceğini ve galaksi ölçeğinde olaylara yol açabileceğini biliyorlar.
Kuasar Nedir?
Bu kozmik tsunaminin yıldızlararası maddeye çarptığı şok cephesindeki sıcaklık milyarlarca dereceye yükseliyor. Isıtılan malzeme çoğunlukla X-ışınları yayar ama aynı zamanda tüm görünür ışık spektrumu üzerinde parlar. Bu olayı gören herkes muhteşem bir gökyüzü oluşumu görecektir. Bu patlamalar, galaksi tarihinin sayısal modellerine göre, evrende neden bu kadar az kütleli gökada gözlemlendiği. Ve gökada kütlelerinin merkezi kara deliğin kütlesine nasıl karşılık geldiği de dahil olmak üzere, bazı önemli kozmolojik gizemleri açıklayabilmektedir.. Bu araştırma, erken evrende bu kadar güçlü kuasar püskürmelerinin yaygın olmasının gerekliliğini göstermektedir.
Princeton Üniversitesi ve New York’taki Columbia Üniversitesi’nden önde gelen kozmolog Jeremiah P. Ostriker, “Hem teorisyenler hem de gözlemciler, büyük galaksilerde yıldız oluşumunu kısıtlayan bazı fiziksel mekanizmalar olduğunu on yıllardır biliyorlardı. Ancak bu sürecin doğası belirsizdi” diyor. Yazar, galaksi evrimindeki bu dikkate değer zorlukların, gözlemlenen bu patlamaları modellerimize dahil ederek çözülebileceğini de iddia ediyor.
Gökbilimciler 13 kuasar püskürmesini incelediler. Ve yanan gazdan gelen ışığın spektral “parmak izlerini” inceleyerek kuasar rüzgarı nedeniyle gazın hızını hesaplayabildiler. Hubble ultraviyole verilerine göre, gazın uzaydan hızlı geçişi. Işık yolundaki maddenin ürettiği soğurma hatlarının tayfta yer değiştirmesine neden olur. Bu, bir nesne hareket ederken ortaya çıkan ve ışığın bize doğru veya bizden uzağa hareket etmesine bağlı olarak. Dalga boyunu kısaltmasına veya uzatmasına neden olan Doppler etkisinin bir sonucudur. Hubble’ın sahip olduğu hassas ultraviyole hassasiyet aralığı, gökbilimcilerin bu bulguyla sonuçlanan temel gözlemleri yapmalarını sağlar.
